Gąska dachówkowata

Gąska dachówkowata
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	gąskowate
Rodzaj	gąska
Gatunek	gąska dachówkowata
	Nazwa systematyczna
	Tricholoma imbricatum (Fr.) P. Kumm.; Führ. Pilzk. (Zwickau): 133 (1871)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Gąska dachówkowata (Tricholoma imbricatum (Fr.) P.Kumm.) – gatunek grzybów należący do rodziny gąskowatych (Tricholomataceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji: Tricholoma, Tricholomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi (według Index Fungorum)^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1815 r. Elias Fries nadając mu nazwę Agaricus imbricatus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1871 r. Paul Kummer, przenosząc go do rodzaju Tricholoma^[1]. Niektóre synonimy łacińskie^[2]:

Agaricus imbricatus Fr. 1815
Agaricus vaccinus subsp. imbricatus (Fr.) Pers. 1828
Cortinellus imbricatus (Fr.) Raithelh. 1970
Gyrophila imbricata (Fr.) Quél. 1886
Tricholoma fusipes Kosina 1987
Tricholoma imbricatum var. fusipes Bon 1990
Tricholoma subfusipes Kozina & Bon, in Kozina 1989

Nazwę polską podali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1968 r^[3].

Morfologia

Kapelusz

Średnicy 3–8(10) cm, młody prawie dzwonkowaty, z podwiniętym brzegiem, później lekko spłaszczony do całkowicie płaskiego, najpierw gładko-włóknisty, potem na całej powierzchni, z wyjątkiem szczytu łuskowaty, czerwonobrązowy do brązowego, rzadko także z oliwkowożółtym podkładem. Skórka sucha, pękająca na drobniutkie łuseczki^[4].

Blaszki

Gęste, przy trzonie zaokrąglone lub wykrojone ząbkiem, początkowo brudnobiałe, później czerwono-brązowawo poplamione. Po uszkodzeniu zmieniają barwę na brunatną^[5].

Trzon

Długości 6–15 cm i grubości 1–1,5 cm, cylindryczny, początkowo pełny, później pusty. Na szczycie biały, poza tym bladobrązowy z drobnymi kosmkami. Podstawa trzonu zwężona lub korzeniasta. Strefa pierścieniowa niewidoczna^[6].

Miąższ

Biały, przy podstawie trzonu rdzawo-brązowawy. Jest bez zapachu, lub ma słaby zapach grzybowo-ziołowy. Smak łagodny lub gorzkawy^[6].

Wysyp zarodników

Biały. Zarodniki, krótko elipsoidalne, gładkie, bezbarwne, o średnicy 5–5,5 × 3,5–4 µm^[4].

Występowanie i siedlisko

Najliczniejsze stanowiska tego gatunku opisano w Ameryce Północnej i Europie, ale występuje także w Japonii, Australii i Kostaryce w Ameryce Środkowej^[7]. W Polsce jest dość rzadki^[5]^[6].

Rośnie od września do grudnia w lasach iglastych, przede wszystkim pod sosnami, rzadziej pod świerkami^[3]. Czasami rośnie w dużych grupach i tworzy czarcie kręgi. Lubi gleby piaszczyste^[6]. Jest odporny na gnicie – jego owocniki mogą utrzymywać się w lesie nawet przez kilka tygodni^[8]

Znaczenie

Grzyb mikoryzowy^[3]. Przez niektórych autorów uważany jest za grzyb jadalny: jakkolwiek mięsisty, nie jest jednak zbyt smaczny. Jadalny jest tylko gdy ma łagodny smak, część owocników jednak jest gorzka^[4]. Ponadto może być pomylony z trującym krowiakiem podwiniętym^[8]. W Polsce na ogół gąska dachówkowata nie jest zbierana do celów spożywczych^[5]^[6].

Gatunki podobne

W Polsce rośnie wiele podobnych gatunków gąsek. Istotne przy ich oznaczaniu są takie cechy morfologiczne, jak: faktura powierzchni kapelusza, jego lepkość, smak i zapach miąższu, oraz drzewa, pod którymi rosną^[6]. Gąskę dachówkowatą można pomylić z trującą gąską białobrązową (Tricholoma albobrunneum). Podobne są również niejadalne: gąska żółtobrunatna (Tricholoma fulvum), gąska krowia (Tricholoma vaccinum) oraz gąska modrzewiowa (Tricholoma psammopus).

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Index Fungorum. [dostęp 2015-11-05]. (ang.).
↑ Species Fungorum. [dostęp 2015-11-05].
↑ ^a ^b ^c Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
↑ ^a ^b ^c Ewald Gerhardt: Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik. KDC, 2006, s. 80. ISBN 83-7404-513-2.
↑ ^a ^b ^c Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Marek Snowarski: Grzyby. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-7073-776-4.
↑ Discover Life Maps. [dostęp 2015-06-22].
↑ ^a ^b California Fungi. [dostęp 2015-11-05].

[if-1] Index Fungorum. [dostęp 2015-11-05]. (ang.).

[sf-2] Species Fungorum. [dostęp 2015-11-05].

[checklist-3] Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.

[gerhardt-4] Ewald Gerhardt: Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik. KDC, 2006, s. 80. ISBN 83-7404-513-2.

[guminska-5] Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.

[snowarski-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Marek Snowarski: Grzyby. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-7073-776-4.

[7] Discover Life Maps. [dostęp 2015-06-22].

[california-8] California Fungi. [dostęp 2015-11-05].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]